José Mari González Cámara, bere lan-kategoriaren degradazioaz

José Mari González Cámara Iruña Okako Udaleko funtzionarioa da, lanpostuen zerrendako administrari laguntzailearen eta nominako liburutegiko laguntzailearen kategorian. Lan egiten duen udalak lanpostuak baloratu ondoren, bere lan-kategoriaren degradazioa jasan du. Bere esperientzia kontatzen digu, gure inguruan gero eta ohikoagoa den praktika hori ikusarazteko asmoz.

Zure ustez, zer paper jokatzen du liburutegiak eta zuk, Iruña Okan, liburutegiko pertsona ikusgarri gisa?

Garrantzitsuena da jendeak zugan konfiantza izatea, ondo orientatuko duzula jakitea, eta behar duzun guztiari eta zure esku dagoenari inolako trabarik ez jartzea. Erabiltzaileek arazorik al dute ordenagailua erabiltzeko? Hor zaude laguntzeko. Edozein ikasmaterial behar duzue? Ahal den guztia egiten da zure eskaera eskuratzeko. Eguneratuta egon behar al du liburutegiak? Baita ere; nahiz eta gero Udalak esan asko gastatzen dudala liburuetan; lelo nagusia "ez" ez esatea da.

Zer egoeratan zeunden lanpostuen berrikuspena egin aurretik?

Egoera nahasgarria zen; izan ere, gure lana ondo egiteko ilusioa dugunoi, gustuko dugunoi eta etengabe ikasten ari garenoi, ikusten dugu egiten duguna ez dagoela merezi bezala baloratuta. Beraz, lehen gaizki eta orain, urteen poderioz, okerrago.

Alkatearengandik sortu zen lanpostuak baloratzeko prozesu bat egiteko ekimena, zer izan zen?

Enpresa pribatu batek 4 faktoreko balorazio-eskuliburu bat egin zuen, Udalak onartu zuen, eta prozesu bera elkarrizketa bat baino ez zen izan, pertsona bakoitzak bere lanpostuan betetzen zituen zereginak eta funtzioak pixka bat azaltzeko. Ez zen galdera-sortarik izan. Metodologiak asko utzi zuen desiratzeko. Gaur badakigu hobe dela ez sartzea, inork ez bailituzke sinetsiko.

Nola bizi izan duzu prozesua maila pertsonalean? Gainerako langileen babesa sentitu zenuen? Eta sektoreko beste profesional batzuena?

Antzeko esperientzia bat ezagututa, duela 20 urte, lankide bati esan nion ez nuela parte hartuko balorazio izeneko "postureo" horretan. Ez nuen espero liburutegiko lanpostua merezi bezala baloratuko zutenik. Azkenean, elkarrizketan parte hartu nuen, eta gaur izugarri damutzen naiz.

Egia esan, ez ninduen inork babestu; Udalean eskatu nuen guztia alferrik izan zen. Behin ebazpen bat jakinarazi zidaten udaletxean erregistratu aurretik. Umorez hartzen saiatzen naiz, baina...

Lanpostuak berrikustearen ondorioz, zure lanpostuan kategoria hondatu zen. Zer ondorio ditu zuretzat beheragoko kategoria batean egoteak? Eta maila pertsonalean?

Nire ustez kategoria baxuagoa da, lanean 40 urte eman ondoren, eta horrek esan nahi du nire lana egiten dudan erakundeak ez duela lanpostu oso garrantzitsutzat jotzen, gainerako lanpostuekin alderatuta. Froga bat da duela hiruzpalau urte arte "XXI. mendeko liburutegia" publizitatea egin zela denbora tarte handi batean, eta ideia hori desagertu egin zela. Nire ustez, onena izan zen.

Maila pertsonalean degradazioa da; pixka bat pentsatzera gelditzen naizenean, egia esan, frustratuta sentitzen naiz. Baina aurrera jarraitzen dut. Lan hau atsegin dut, gozatu egiten dut, lankide batzuk ezagutzen ditut lanbidean, kongresuetara eta lanbideko ekitaldietara joaten naiz, eta horrek bakarrik bultzatzen nau aurrera egitera.

Iruña Okako Liburutegian ez du beste inork lan egiten. Zer funtzio betetzen dituzu zure egunerokoan?

Liburutegien Lankidetzarako Kontseiluaren fitxak kontuan hartuta, ez duzu "zuzendari" kategoriarik, adibidez, baina zu zara zerbitzuaren burua; institutuko ikasleekin prestakuntza-topaketak kudeatzen, gainbegiratzen eta programatzen dituena, ekipoen funtziondu egokia zaintzen duena, bilduma bizirik eta gaur egungoa mantentzen duena, estatistikak egiten dituena, etab. Oro har, mundu guztiak dakien bezala, funtzio eta zeregin asko eta txikiak era askotakoak dira.

Oker ez banago, Udalaren aurkako ekintza legalak egin zenituen. Zer izan ziren? Eta zein izan zen emaitza?

Nire lankideek, laguntzaileen lanbide-kategoria berean, ez zuten inolako erreklamaziorik egiteko aukerarik izan. Nik alegatzeko aukera izan nuen duela 20 urte, beste balorazio batean, prestakuntza akademikoa goi-mailako batxilergo edo LHII gisa puntuatu zidatela (ez zuen Taldez aldatzea ekarri, orain C1) eta, orain, azken horretan Eskola Graduatu edo LHI gisa baloratu zidatela. Orduan, erreklamatzeko aukera bat izan zitekeela ikusi nuen; abokatuari zuzena iruditu zitzaion, eta aurrera jarraitu nuen. Emaitza? Errekurtsoa ezetsi egin zen, prozedurazko arrazoiengatik; izan ere, epaileak uste zuen bere garaian erreklamatu egin behar zuela eta ezin zuela Udala behartu lanpostuen zerrenda aldatzera. Epaileak ulertu zuen errekurtsoan zehazten zituen funtzioak betetzen zituela. Azken hori Udalari lanpostu horren LPZ aldatzeko eskatzeko bide bat izan zen. Alkatearen hitzetan ofiziozko aldaketa egin behar zuela argi zuela zirudienez (gutxienez bi aldiz jakinarazi zidan), abokatuak ulertu zuen ez zegoela eskatu beharrik. Orain badirudi Udalak atzera egin duela. Hemen inork ez dit ezer esaten, ez abokatuak, ez Udalak. Nik argi daukat ez dudala galdetuko, dagoeneko, ez zaitu axola.

Badakigu zure kasua ez dela isolatua. Zure egoera berean dauden hainbat lankide daude.

Zer esango zenieke? Ba al duzu aholkurik horrelako prozesu bati aurre egin behar diotenentzat?

Aholkuak emateko inor ez naizen arren, duintasun kontua da. Ohituta gaude erakunde publikoetan inolako prestakuntzarik gabe eta etikarik gabe zuzentzen eta kontrolatzen duten pertsonak ikusten, guztien gainetik daudela ikusten, eta aldarrikatzeari uzten dioten tartea ia hutsaren hurrengoa da. Gure udalerrietan hobeto ikus dadin, lanbideak euskarri juridiko balioduna eta nahitaez bete beharrekoa behar du, liburutegietan eta dokumentazio-zentroetan langileak kontratatzeko gutxieneko batzuk egon daitezen. Oraintxe bertan, ALDEE lanean ari da araudi bat idazteko, eta espero dugu Eusko Jaurlaritzako agintarien oniritzia lortzea, Euskadiko Liburutegien 11/2007 Legea betetzeko eta garatzeko.

Zure ustez, zer egin dezake ALDEE bezalako elkarte profesional batek horrelako egoerak ikusarazteko eta zalantzan jartzeko?

Nire ustez, eta ez da "inori koipea emateagatik", galdera alderantziz egin beharko genukeela uste dut. Zer egin dezakegu liburutegietan eta dokumentazio-zentroetan lan egiten dugunok urteetan eta kudeaketa onean lanbidea ikusarazten eta irudi ona ematen duen elkarte honekin? Ni, pertsonalki, oso eskertuta nago eta liburutegietan lan egiten duten pertsonak ALDEErekin elkartzera animatzen ditut; merezi du eta zenbat eta pertsona gehiago izan, orduan eta hobeto.

Besarkada handi bat guztioi.

José Mari González Cámara (Txema). Iruña Okako liburuzaina